สวัสดีครับผมได้มีโอกาสเดินทางไปท่องเที่ยวโบราณสถานแถบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา จังหวัดนครสวรรค์ ผมจึงได้ลองหาข้อมูลบน Google Map พบว่ามีสถานที่ในเขต อ.พยุหะคีรี จ.นครสวรรค์ มีร่องรอยของเมืองโบราณ ร่วมสมัยทวารวดี เก่าแก่กว่าพันปี มีชื่อว่า “เมืองโบราณโคกไม้เดน”
ภาพ Google Map แสดงเมืองโฐราณโคกไม้เดน(กรอบสีแดง) มีถนนสายเอเชียตัดผ่าน
จากการดูแผนที่บน Google Earth พบว่า เมืองโบราณโคกไม้เดนมีพื้นที่ขนาดใหญ่ ปัจจุบันมีถนนหมายเลข 1 หรือถนนสายเอเชียตัดผ่านทำให้เมืองโบราณถูกแยกออกเป็น 2 ส่วน ถ้าเดินทางจากกรุงเทพฯ ฝั่งซ้ายจะเป็นเมืองชั้นใน(กรอบสีเขียว) ฝั่งขวาจะเป็นชั้นนอก มีภูเขาเขาเป็นปราการซึ่งเป็นเขตของวัดโคกไม้เดน
เมืองโบราณโคกไม้เดน จาก Google Map
และผมเชื่อว่า จะเป็นเมืองโบราณที่มีผู้คนเดินทางผ่านมากที่สุด แต่น้อยคนจะรู้ว่าได้เดินทางผ่านดินแดนโบราณที่สืบทอดการอยู่อาศัยมานานนับพันปี
พิพิธภัณฑ์ในพื้นที่วัดโคกไม้เดน
เนื่องจากผมมีเวลาค่อนข้างน้อย ผมจึงตัดสินใจที่จะเดินทางไปยังฝั่งวัดโคกไม้เดน ส่วนอีกฝั่งหนึ่งน่าจะเป็นพื้นที่เกษตรกรรม ถ้ามีเวลาภายหลังจะหาโอกาสพาไปชมนะครับ
ซากโบราณสถานหน้าวัดโคกไม้เดน
ผมได้ตั้งพิกัดไปยังวัดเขาไม้เดน ซึ่งจะอยู่ทางเข้าด้านข้างศูนย์สุขภาพจิตที่ 3 ผ่านศาลเจ้าพ่อขุนด่าน เส้นทางจะผ่านเขาลูกเตี้ยๆไปตลอดทางจนถึงวัดเขาไม้เดน ก็จะเริ่มเห็นร่องรอยของโบราณสถานแล้วครับ
เนินเขาลูกเตี้ยๆ วัดโคกไม้เดน
ย้อนกลับไปในอดีตที่มีการค้นพบเมืองโบราณแห่งนี้ เมื่อปี พ.ศ.2506 เกิดจาก ดร.ควอริตช์ เวลส์ นักโบราณคดีชาวอังกฤษ ได้นำภาพถ่ายทางอากาศของทหารอังกฤษและอเมริกัน เมื่อครั้งสงครามโลกครั้งที่ 2 มาทำการศึกษา จึงเห็นลักษณะทางภูมิประเทศเป็นผังเมืองโบราณ ซึ่งน่าจะค้นพบแหล่งโบราณคดีและโบราณวัตถุมากมายในพื้นที่แถบนี้ จึงได้แจ้งเรื่องและขออนุญาตร่วมสำรวจกับทางกรมศิลปากร ซึ่งขณะนั้นมีนายธนิต อยู่โพธิ์ ดำรงตำแหน่งอธิบดีกรมศิลปากร
ดร.ควอริตช์ เวลส์ ผู้พบเมืองโบราณโคกไม้เดน
เมื่อทางกรมศิลปากรอนุมัติการสำรวจ จึงได้เริ่มสำรวจครั้งแรกราวเดือนเมษายน พ.ศ.2507 พบโบราณสถานและโบราณวัตถุศิลปะในวัฒนธรรมทวารวดี เช่นเดียวกับที่นครปฐม ,เมืองโบราณคูบัว ราชบุรี โบราณสถานพงตึก กาญจนบุรี และ อู่ทอง สุพรรณบุรี และยังพบพระพิมพ์ดินเผา มีจารึกอักษรปัลลวะ สันนิษฐานมีอายุในราวพุทธศตวรรษที่ 14-15
จารึกที่พบในเมืองโบราณ
โบราณวัตถุที่พบ(บางส่วน)
จากการสำรวจทางโบราณคดี พบฐานพระสถูปเจดีย์ 16 แห่ง กระจายอยู่เชิงเขาและบนยอดเขา แต่ในวันที่ผมเดินสำรวจ จะพบฐานพระสถูป 2 แห่ง ที่ได้รับการสำรวจแล้วตั้งอยู่ทางเข้าวัดโคกไม้เดน และพบร่องรอยของเศษอิฐสมัยทวารวดีกระจายอยู่ด้วยครับ ส่วนฐานเจดีย์อื่นๆ คงอยู่กระจายหลายจุดทั้งตามเชิงเขา ยอดเขา และฝั่งเมืองชั้นใน สำหรับวันนี้ผมจะพาชมฝั่งวัดเขาไม้เดนเป็นหลักนะครับ
พระพุทธรูปที่สร้างในวัด(สร้างใหม่)
ซากโบราณสถาน หน้าวัดโคกไม้เดน
หลังจากที่ผมชมโบราณสถานที่หน้าวัดแล้ว จึงได้เดินเข้าไปในวัด ก็พบกับความคลาสสิกของศาลาเก่า มีความงดงามเพราะผ่านกาลเวลามาอย่างแท้จริง และมีพระพุทธรูปหลายองค์ตั้งเรียงรายอยู่ด้านหลังศาลานี้ด้วยครับ
ศาลาหลังเก่า วัดโคกไม้เดน
ยอดเขาตรงนี้เป็นยอดเขาเตี้ยๆในเขตวัดเขาไม้เดน มีการสร้างมณฑปไว้บนยอดเขา ซึ่งผมไม่แน่ใจว่าเป็นการสร้างครอบโบราณสถานเดิมหรือไม่
มณฑปพระพุทธบาทบนเขา วัดโคกไม้เดน
ทั้งนี้มีรายงานทางโบราณคดีว่ามีการพบฐานพระสถูปบนยอดเขาเช่นกันครับ การขุดสำรวจพบโบราณวัตถุหลายชิ้น เช่น เศียรพระพุทธรูปปูนปั้น รูปปั้นหน้ามนุษย์ รูปปั้นคนแคระ พระพิมพ์ และพบจารึกสำคัญหลังพระพิมพ์ดินเผาโบราณ พบที่เจดีย์หมายเลขที่ 4 วัดโคกไม้เดน เมื่อปี พ.ศ.2507เป็นพระพิมพ์ดินเผา ด้านหลังมีจารึกอักษรปัลลวะ กำหนดอายุในพุทธศตวรรษที่ 14-15 ข้อมูลจารึกในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ได้อธิบายไว้ว่า เป็นคำนมัสการพระรัตนตรัย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
พระพุทธรูปที่สร้างในวัดโคกไม้เดน
เมืองโบราณโคกไม้เดน เป็นเมืองโบราณที่หลายท่านต้องเคยผ่าน และผมเชื่อว่าเป็นเมืองโบราณที่มีผู้คนสัญจรผ่านมากที่สุดในปัจจุบันนี้ เพียงแต่เราอาจไม่รู้ ถ้าไม่ดูแผนที่บน Google Map ขอขอบคุณการติดตามแล้วพบกันใหม่ในบทความต่อไป สวัสดีครับ / แอดมินลุงตั้ม (นายยุทธนา ผิวขม)
ช่องทางการติดตาม
Facebook : เพจภารกิจเที่ยววัด
YouTube : FaithThaiStory
TikTok : FaithThaiStory
